 |
| źródło grafiki: https://cmkamionki.pl/integracja-sensoryczna/ |
Katarzyna
Zwolska-Płusa
Ćwiczenia
stymulujące rozwój dziecka dla dziecka do lat 3 oraz dziecka w wieku przedszkolnym i
wczesnoszkolnym
Prezentację
ćwiczeń stymulujących podzieliłam ze względu na układy, które
dane ćwiczenia dotyczą. Jako „stymulujące” rozumiem
usprawniające. Ćwiczenia dla dzieci do lat trzech mogą być
oczywiście z powodzeniem wykonywane przez dzieci starsze.
I
Ćwiczenia
stymulujące rozwój dziecka do lat 3
1.
Układ dotykowy
Zmysł
dotyku jest pierwszym, który rozwija się w łonie matki, dlatego
jego rola w procesie rozwojowym jest kluczowa.
Usprawnienie
układu dotykowego można osiągnąć za pomocą prostych ćwiczeń
takich jak:
- dotykanie dłoni i przedramion dziecka materiałami o różnej fakturze,
- wkładanie przez dziecko rąk i nóg do kosza wypełnionego piłeczkami,
- szukanie drobnych, ukrytych przedmiotów w koszu pełnym piłeczek/kasztanów/fasoli/woreczków etc.,
- delikatne szczypanie, drapania, opukiwanie skóry dziecka,
- stymulacja termiczna skóry dziecka,
- smarowanie skóry pianką do golenia,
- kreślenia na plecach siedzącego dziecka znaków, figur,
- robienie kul z papieru o różnej fakturze i rzucanie do celu.
- toczenie piłeczek sensorycznych stopami,
- wałkowanie dłoni i stóp dziecka wałkiem do ciasta, malowanie (na niby) dłoni i stóp,
- zawijanie dziecka w folię bąbelkową, koc polarowy, kołderkę sensoryczną,
- chodzenie po dywanikach fakturowych,
- przesuwanie dużego kosza wypełnionego klockami lub innymi zabawkami,
- dotykanie poszczególnymi palcami różnych materiałów,
2.
Praksja
Dysprkasja
to problemy z motorycznym planowaniem (planowaniem ruchu). Ćwiczenia
usprawniające i strategie terapeutyczne to między innymi:
- odpowiednia pozycja przy stole,
- ćwiczenia na przekraczanie linii środkowej ciała (na przykład chwytanie prawego ucha lewą ręką, sięganie prawą ręką do klocka położonego po lewej stronie dziecka etc.),
- zabawy imitujące typu „Ojciec Wirgiliusz”,
- ćwiczenia na dysku sensorycznym (na przykład sadzanie na nim dziecka – balansowanie na siedząco, skakanie po dysku).
3.
Układ przedsionkowo-proprioceptywny
- skoki obunóż w miejscu – do przodu, do tyłu i na boki,
- przeskakiwanie z nogi na nogę,
- kołysanie się: na stojąco, w pozycji czworaczej, na klęczkach, w siadzie skrzyżnym, na boki, do przodu i do tyłu,
- wahadłowe ruchy głową,
- toczenie się po materacu w różnych kierunkach,
- skoki żabki i pajacyka,
- korzystanie z zabawek do ściskania,
- naśladowanie chodu zwierząt (chód kraba, niedźwiedzia etc.),
- podskakiwanie na minitrampolinie.
4.
Słuch
- zabawy ortofoniczne (naśladowanie głosów zwierząt),
- różnicowanie dźwięków (głośnych, cichych, szybkich, wolnych)
- naśladowanie dźwięków wydawanych przez dzwony (bim-bam-bom, dzyń-dzyń), bębenek, trąbkę, harfę, talerze, duży zegar, zegarek, minutnik, kapanie wody, jadącego konika, granie na gitarze, echo, nawoływanie, okrzyki radości,
- imitowanie śmiechu dziewczynki, chłopca, babci, kasłania,
- klaskanie w rytm muzyki.
5.
Wzrok
- sortowanie przedmiotów (zabawa sorterem),
- kartkowanie książek z grubymi stronami,
- wykorzystywanie palca dziecka jako wskaźnika do pokazywania rzeczy na obrazkach,
- wkładanie mniejszych pojemników w większe,
- układanie dużych drewnianych puzzli,
- układanie w jednej linii sekwencji klocków i samochodzików,
- układanie wieży z klocków,
- ćwiczenia z przestrzenną ósemką,
6.
Węch
- określenie preferencji zapachowych dziecka,
- szukanie ukrytego zapachu (jeden z kilku woreczków nasączony jest określonym zapachem),
- kojarzenie bez udziału wzroku zapachów z kuchni, łazienki,
- kąpiele armaterapeutyczne.
7.
Smak
- picie przez rurkę kilku różnych soków, potem pokazanie na obrazku właściwego owocu,
- degustowanie kawałków sezonowych owoców i warzyw, identyfikowanie ich smaku z całymi postaciami tych owoców i warzyw,
- smakowanie rożnych próbek jedzenia.
II
Ćwiczenia
stymulujące rozwój dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym
1.
Układ dotykowy
Usprawnienie
układu dotykowego można osiągnąć za pomocą prostych ćwiczeń
takich jak:
- wyklejanie z plasteliny leżącej ósemki,
- odtwarzanie przez dziecko wzorów i liter kreślonych przez terapeutę na wierzchu jego dłoni i na przedramieniu (bez kontroli wzroku); dziecko odtwarza wzór palcem na swoim ciele, a następnie rysuje na papierze,
- rysowanie figur, liter na tackach wypełnionych materiałem o różnej strukturze (piaskiem, kaszą, mąką etc.),
- domina dotykowe – dobieranie w pary figur o tej samej fakturze (bez kontroli wzroku),
- rysowanie kredą figur geometrycznych i innych prostych wzorów na terakocie bądź tabliczce i ścieranie ich całą dłonią, samymi palcami, łokciem.
2.
Praksja
- ruchy sekwencyjne (wyliczanki, gra w klasy, wyklaskiwanie rytmu, gra w łapki),
- ćwiczenia na dysku sensorycznym (na przykład balansowanie na jednej nodze na dysku, przysiady na dysku, wypad bokiem - stojąc jedną nogą (lekko zgiętą w kolanie) na dysku sensorycznym, drugą nogą opieramy się na piłce; nogą na piłce staramy się odsunąć piłkę na bok, a następnie przyciągnąć ją do siebie z powrotem),
- budowanie i pokonywanie torów przeszkód.
3.
Układ przedsionkowo-proprioceptywny
- ustawianie ławek i krzeseł w klasie,
- podnoszenie pojemników (na przykład z książkami),
- wspinanie się po sprzętach na placu zabaw,
- wbieganie z zbieganie ze schodów,
- skłony, skręty i kręcenie głową,
- cwał w różnych kierunkach z kijkiem między nogami (jazda na koniku),
- chodzenie po bieżni w zmiennym tempie,
- skakanie na trampolinie lub dmuchanym materacu połączone z wrzucaniem piłek różnej wielkości i o różnej fakturze do wiszącego kosza,
- zabawy w przepychanie się i siłowanie,
- przenoszenie woreczków gimnastycznych w kreślone miejsce palcami stóp lub na podbiciu stopy,
- odbijanie balonika w nietypowy sposób: pięściami, głową, łokciem,
- przeciąganie liny
- przy niepewności grawitacyjnej:- huśtanie na nisko zawieszonych huśtawkach- jazda na brzuchu na deskorolce- bujanie w fotelu bujanym etc.
4.
Słuch
- odtwarzanie w tej samej kolejności dzięków zagranych na kilku instrumentach,
- wysłuchiwanie i odtwarzanie prostych struktur rytmicznych,
- układanie z klocków sekwencji rytmu i odtwarzanie go,
- zabawy ruchowe z rytmem, na przykład podskocz, klaśnij, kucnij i ponownie podskocz,
- śpiewanie piosenek i i ilustrowanie słów ruchem,
5.
Wzrok
- rysowanie wzrokiem lekkim, płynnym ruchem różnych figur: spiral, okręgów, krzyżyków, iksów, kwadratów, trójkątów, ósemek,
- zabawy z szybkim mruganiem – liczenie za pomocą mrugnięć drobnych elementów lub wyrazów na stronie,
- rysowanie synchroniczne (oburącz, wyciągniętymi na wysokości barków rękami) koła, spirali, półkola, linii równoległych,
- rysowanie figur geometrycznych ręką niedominującą,
- segregowanie według kolorów,
- granie w grę ruchową Twister,
- liczenie rzeczy, które mają ten sam kolor, na przykład w klasie, podczas jazdy samochodem etc.,
- malowanie różnymi odcieniami jednego koloru,
- łączenie czterech kolorów plasteliny,
- mieszanie barw podstawowych
6.
Węch
- aromaterapia,
- rozpoznawanie zapachu z zamkniętymi oczami,
- rozpoznawanie po zapachu i dotyku wcześniej poznanych przypraw,
- klasyfikowanie zapachów w kategorie.
7.
Smak
- rozpoznawanie smaków cukierków z naturalnych składników i wskazywanie owocu, z którego zostały zrobione,
- określanie smaków: słony, słodki, gorzki, kwaśny i dobieranie odpowiedniego rysunku,
- kończenie zdań: Czekolada jest… Sól jest… Cytryna jest…
Bibliografia
J.
Koomar, C. Kranowitz, S. Szklut, L. Balzer-Martin, E. Haber, D.I.
Sava, Integracja sensoryczna. Odpowiedzi na pytania zadawane przez
nauczycieli, przeł. K. Bereda-Rosłek, Harmonia, Gdańsk 2013.
B.
Odowska-Szlachcic, Integracja sensoryczna w autyzmie,
Harmonia, Gdańsk 2018.
Terapia
integracji sensorycznej, zeszyt 1 i 2, Harmonia, Gdańsk 2018.
